Dostępność wykwalifikowanych kadr oraz koszty pracy to istotne czynniki wpływające na atrakcyjność danego rynku dla sektora usług wspólnych. W obu kategoriach Polska wyróżnia się na tle krajów UE w związku z czym nie dziwi liczba centrów, jakie zostały w ostatnich latach ulokowane w Polsce. Skutkiem utworzenia takiego wyspecjalizowanego podmiotu jest wydzielenie pewnych funkcji w ramach grupy i przesunięcie odpowiedzialności za ich wykonywanie na ten podmiot. Często jest to gigantyczne przedsięwzięcie, tak pod względem logistycznym jak i finansowym. W całym procesie istotną rolę odgrywa również aspekt pracowniczy.
Podejmując decyzję o centralizacji wykonywanych na potrzeby całej grupy spółek zadań z zakresu IT bądź księgowość należy odpowiedzieć sobie na pytanie czy mamy do czynienia z przejściem części zakładów pracy poszczególnych spółek z grupy na nowo utworzone centrum usług wspólnych? Pytanie to jest o tyle istotne, że odpowiedź twierdząca nakłada na spółkę szereg dodatkowych obowiązków i ograniczeń.
Jak to zwykle w podobnych przypadkach bywa, odpowiedź nie jest oczywista. Na gruncie orzecznictwa europejskiego, przejście nie zawsze musi obejmować majątek firmy, czasami wystarczające jest przeniesienie samych pracowników. Co więcej, przejście może być również wynikiem samego powierzenia podmiotowi zewnętrznemu pewnych zadań realizowanych pierwotnie przez jednostkę macierzystą. Opierając odpowiedź jedynie na tym orzecznictwie należałoby zatem uznać, że przesunięcie odpowiedzialności za pewne zadania z jednego podmiotu na CUW może skutkować przejściem części zakładu pracy. Ryzyko z tym związane będzie szczególnie wyraźne jeżeli utworzeniu komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za dane zadania w CUW będzie towarzyszyło wygaszenie takiej komórki w innej spółce, a charakter zadań, ich przedmiot oraz skala będą tożsame. W konsekwencji centrum usług wspólnych powinno przejąć pracowników dotychczas odpowiedzialnych za realizację danych zadań.
Najnowsze orzecznictwo polskich sądów zmierza jednak w nieco innym kierunku. Przykładowo w wyrok uz 8 lutego br. (I PK 72/12) SN uznał, że przeniesienie samych pracowników, bez majątku spółki nie jest przejściem w rozumieniu 23[1] k.p. Sąd w tej sprawie zauważył, że skoro zarówno przed przejściem, jak i po przejściu Ci sami pracownicy wykonywali pracę na rzecz tego samego podmiotu i z wykorzystaniem tej samej infrastruktury, to do żadnego przejścia w rzeczywistości nie doszło i nie uległ zmianie pracodawca. Przyjęcie poglądu wyrażonego przez SN w skrajnym wypadku mogłoby doprowadzić do sytuacji, w której indywidualny pracownik, który został przejęty przez CUW w trybie art. 23(1) k.p., a który następnie wykonywał pracę wyłącznie dla tej samej spółki, która go pierwotnie zatrudniała zakwestionuje przejście. W konsekwencji może on doprowadzić do stwierdzenia, że jego pracodawcą jest cały czas ta pierwotna spółka.
Z omawianym problemem ściśle związana jest też kwestia obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne. Gdyby przyjąć, że nastąpiło przejście części zakładu pracy, to obowiązek ten ciążyłby na centrum usług wspólnych. Jeśli w późniejszym okresie przejście zostałoby zakwestionowane (np. przez ZUS), centrum usług wspólnych miałoby nadpłatę w składkach, spółka macierzysta zobowiązana byłaby do uiszczenia wszystkich zaległych składek wraz z odsetkami. Zobowiązanie z tego tytułu w przypadku przejęcia dużej grupy pracowników mogłoby sięgać znaczących kwot. Na szczęście polski ustawodawca zauważył ten problem. Od 1 stycznia 2018 r. ZUS, w takiej sytuacji, z urzędu przeksięguje składki uiszczone przez podmiot zewnętrzny na konto „właściwego” pracodawcy.
Powyższe w dalszym ciągu nie rozwiązuje jednak głównego problemu, tj. czy skutkiem scentralizowanie odpowiedzialności za pewne funkcje wykonywane dotychczas odrębnie przez różne spółki z grupy jest przejście zakładu pracy. W chwili obecnej brak jest jednoznacznych wskazówek w tym zakresie. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie i z zachowaniem dużej ostrożności. Przy dokonywaniu takiej oceny należy zaś przede wszystkim rozstrzygnąć czy zachodzi tożsamość między działalnością wykonywaną w ramach tej funkcji przez CUW, a działalnością komórek organizacyjnych, w których realizowane były dotychczas te funkcje w poszczególnych spółkach.
Źródło: Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią Prawną Raczkowski-Paruch
Autorzy: Paweł Sobol, adwokat, Paulina Szymczak , aplikant adwokacki
